Wieś wymieniana już przez Jana Długosza. Pierwsza osada powstała prawdopodobnie u schyłku XIII wieku. Nazwa Poręba wywodzi się od wykarczowanego kawałka puszczy i wskazuje na to, że siedlisko to założyli tzw. wyrębnicy. Istnieje też duże prawdopodobieństwo, że osada powstała jako przystanek noclegowy na przebiegającym tędy szlaku handlowym z Krakowa na Spisz. Dokumenty z 1254 i 1365 roku wspominają o potoku "Mezwedza" (Niedźwiedzia), wskazując na lokalizację na tym terenie osady Niedźwiedź, należącej do tzw. Klucza Porębskiego, historycznej i zwyczajowej nazwy okolic, chociaż obecnie administracyjnie to Poręba podlega Niedźwiedziowi, jako gminie. Pierwsza pisemna wzmianka o Porębie Wielkiej pochodzi z 1380 roku, kiedy wyrokiem sądu królewskiego ziemie te zostały odebrane cystersom i ponownie włączone do dóbr królewskich. W XV wieku pozostawała w rękach rodu Ratułdów. Około 1564 roku Pieniążkowie wykupili Porębę i założyli na tym terenie folwark, na którym odrabiali pańszczyznę okoliczni chłopi. Z lustracji przeprowadzonej w 1564 roku wynika, że w Porębie gospodarzyło wówczas 3 chłopów i 8 wyrębników, a w Niedźwiedziu siedmiu kmieci. W Koninkach i Koninie, należących również do Klucza Porębskiego zamieszkiwało w sumie ośmiu gospodarzy. Uprzywilejowany sołtys królewski zajmował się prowadzeniem karczmy i młyna. W XVI wieku Poręba Wielka była centrum administracyjnym, w skład którego wchodziły następujące miejscowości: Niedźwiedź, Podobin, Witów, Zawada, Konina, Łostówka, Łętowne, Mszana Górna, Lubomierz. W 1607 roku dobra te przeszły na własność Lubomirskich. W XVII wieku właściciele dóbr w Niedźwiedziu założyli dużą papiernię, a w Porębie hutę szkła, która usytuowana była na terenie dzisiejszych Koninek, obecnie miejsce to nosi nazwę Hucisko. W pobliżu huty znajdowała się tzw. potażarnia, w której wypalano popiół w ilościach przekraczających miejscowe potrzeby, a nadwyżki były wywożone do Krakowa i Gdańska. Ponadto w Porębie dobrze prosperował folusz, gdzie wytwarzano sukno doskonałej jakości oraz browar. Tereny te były również głównym dostawcą tarcicy do kopalń soli w Wieliczce i Bochni. W 1710 roku stała się Poręba własnością Sanguszków, a od 1751 roku do 1945 roku Wodzickich. Poręba to miejsce urodzenia Władysława Orkana (1875). W 1911 roku wybudowano w Porębie Dom Wypoczynkowy Krakowskich Gimnazjów Męskich, była to jedna z pierwszych w Polsce kolonii. Obecnie w tym budynku mieści się Dom Wczasów Dziecięcych. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa nowosądeckiego (obecnie małopolskie).